Kale Köyü’nün Tarihi ve Kökeni:
Yozgat Merkez’e bağlı Kale Köyü’nün ne zaman kurulduğu kesin olarak bilinmemekle birlikte, köy kurucularının kökeninin Boz Ok Yörüklerinden olduğu kesindir. Halil Zahiri’nin listesinde yer alan Boz Ok Yörük oymağı önceleri Doğu-Orta Toroslar’da (Pozantı Yaylası, Şekerpınar Yaylası, Tekir Yaylası) yerleşmiş, kışlak olarak kullandıkları bu bölgelerin yanında yayla olarak Yozgat civarını da sürekli kullanmışlardır. Bir kısmı kışlaklarda kalan Yörüklerin, bir kısmı da yukarı yaylalara (Yozgat Platosu) yerleşmişlerdir. Bu yerleşimde uzun süren savaşların büyük payı olmuştur. Savaşa giden erkeklerin obalarını bir daha bulamayacağına inanan obalılar, erkeklerini savaşa uğurladıkları yayladan göçmemiş; onların geri dönmesini beklemişlerdir. Son yerleşimler 19. Yüzyılın sonlarında tamamlanmıştır. Zaten bu dönem, göçerlerin zorunlu iskan edildiği dönemdir. Ardından çıkan Balkan Savaşı, 1. Dünya Savaşı, Kurtuluş Savaşı süreci, göçerlerin yeni yerleşim bölgelerini benimsemelerine ve sürekli yerleşmelerine sebep olmuştur.
Kale Köyü’nün kurucularından Hacı Hasanlar’ın akrabaları halen Pozantı Yaylası’nda, Şekerpınarı’nda birkaç köyde yaşamaktadır. Şekerpınarı Çiçekli Köyü’ndeki yaşayanlarla 1970’lerde yaptığımız yüz yüze görüşmelerde bu bilgiyi teyit etmişler, özellikle Kale, Musabeyli ve Musabeyli Boğazı’nda yaşayan akrabalarının adlarını saymışlardır.
Bölgede yaptığımız araştırmalarda çul, çuval, kilim,heybe, kıl çadır dokumalarının malzeme hazırlanışının, renk ve desen uyumunun; yemek kültürünün, düğün-nişan geleneklerinin Pozantı Yaylası, Şekerpınarı Bölgesi ile bire bir örtüştüğünü gördük. Musabeyli civarında kullanılan dil ile de Toroslar’da yaşayan Yörüklerin dili (ağız), ses bilgisi (fonetik) hemen hemen aynıdır.
Tarihi Süreç:
15. yüzyıl başlarında Karatatarlar'ın Bozok Bölgesi’nden gitmesi sonucunda boşalan bölge, Sivas'ın güneyinde ve Kayseri'nin doğusunda (bilhassa Uzunyayla) yaylaya Dulkadırlı Türkmenleri tarafından iskan edilmiştir. 15. yüzyılda Yozgat ve komşu mahallere yerleşen, Bozok adıyla anılan oymaklar ve aşiretlerin yaşadıkları bölgelerin dağılımı şöyledir:
1. Kızılkocalu: Topluca yaşadıkları yer; Yozgat, Şefaatli, Yerköy ve Musabeyli ile çevrili saha olup, Elmahacılı, Musa Beglü (Musabeyli), Musabeyli Boğazı, Kaleköy, Aziz Beglü (Azizbeyli), Yusuf Abdal, Dokuz, Hasancı gibi obalarla Topaç, Erkekli ve İğdeli gibi ekinlikler de bu sahanın içinde bulunmaktadır. 1529 - 1530 yıllarında küçük bir köy olan Yozgat da bu sınırın içindedir. Ayrıca, Ballı Saray, Yassı Kışla, İğde Kışla, Arık Asan, Ağca Saz, Dere Kışla, Köse Yusuflu, Ali Şarlu, Sekilü, İsa Hacılu ve Köşler de bu oymağa bağlı olanların yerleşip isim verdikleri yerleşim birimleridir.
2. Salmanlu: Bu oymak Yozgat'ın batısında bulunan Salmanlı'da yerleşmiştir.
3. Ağaçalu (Ağcalu): Bu oymak Karadere'de yaşamaktaydı. Bu bölgede tamamen Agaçalu'larca doldurulmus, Aşağı Kanak da bu boya mensup kişilerce iskan edilmiştir. Ayrıca Sokun, Emlak, Karça, Alilü, Hacılar, Hamzalu, Haşer, Çakır ve Cedük'te de Ağaçlu obaları bulunmaktadır.
4. Çiçeklü: Bu boy Boğazlıyan çevresinde oturmaktaydı.
5. Zakirlü: Bu oymak Sorgun civarında yaşamakta ve Yayla Hacılu, Ramazanlu, Orhan Hacılu, Emir Gazili ve daha bir çok obalara ayrılmaktadır.
6. Mes'udlu: Bölgenin en eski oymaklarındandı. Buna rağmen pek fazla nüfusu olmayan oymaklardan meydana gelmiştir.
7. Ağça Koyunlu: Bunların kalabalık bir kısmı Gedük'te bir kısım obaları da Kara Dere'de yaşamaktadır.
8. Kavurgalu: Yozgat'ın doğusunda kendi adını taşıyan Kavurgalı Köyü ve çevresinde yaşamaktadırlar.
9. Demircülü: En tanınmış obaları, Sarım Beglü olup Merkeze bağlı Sarımbey bu obanın adını taşımaktadır.
10. Şam Bayadı: Bunlar Bozok'un sınırları içinde bulunan o zamanki ismi Gedük olan şar Kışla'da yaşamaktadırlar.
11. Söklen: Yurtları Yukarı Kanak olup, burada bulunan; Ayrancı, Yağmur Kışlası, Kümber Kışla, Karaca Üyük, Akarca, Arpalık, Küpeli, Karaevli Kışlası, Dere Yağsın, Alembeg Kışlası, Emirbeg Kışlası, Baraklu, Akbenlü, çukurviran ve ekinliklerde 1542 - 1543 yıllarında 33 obaya ayrılmış bir halde yasıyorlardı.
12. Hisar Beglü: Yurtalır Hasbek ve çevresi olup, Hisarbeyli köyü ile Baş Kışla'nın Kışla, Eynelli (Topal Abdal Kışlası), Hasbek, Ozan, Kemal Fakihlü, Ağcadam, Çanakçı, Ramazanlu, Boyalık, Kayacık, Ağıl Kayalu), Çorak, Edik, Alın Pınarı, Musa Fakih, Çağlalı gibi ekinlikler de bunlara aittir.
Daha fazla bilgi için:
- Yunus Koç, “Bozok Türkmenleri”,Anadolu’da ve Rumeli’de Yörükler ve Türkmenler Sempozyumu Bildirileri, Yörtürk Vakfı Yayını, Ankara, 2000
- Erhan Afyoncu, “Ulu Yörük (1485-1574)”, Anadolu’da ve Rumeli’de Yörükler ve Türkmenler Sempozyumu Bildirileri, Ankara, 2000
- Ali Sinan Bilgili, “Tarsus Türkmenleri/ Varsaklar”, Anadolu’da ve Rumeli’de Yörükler ve Türkmenler Sempozyumu Bildirileri, Ankara, 2000
